Aklâm-ı Sitte'nin (Altı Kalem'in) Tarifleri

 

Sülüs

''Üçte bir'' demektir. Kûfî'den sonra hat sanatında başlı başına bir başlangıç ve hat tâliminde bir esas ve kaynak sayılmıştır.

 

Nesih

Kûfî yazıdan alınmıştır ve harf şekilleri, Kûfî'de görülen şekillerden daha yuvarlak ve daha zariftir. Sülüse tâbîdir. Genelde mushaf yazımında kullanıldığından nesih yazanlara ''Kur'an'ın hizmetkârı'' mânâsına gelen ''Hamele-i Kur'ân'' denmiştir. Kalem kalınlığı sülüsün üçte biri kadardır.

 

Muhakkak

Bu yazının harfleri sülüse nispetle daha büyüktür. Sülüs yazısının yatay kısımlarının daha geniş ve uzun olan tipidir. Kalem kalınlığı sülüs kalemi kadardır.

 

Reyhânî

Muhakkaka tâbîdir ve muhakkakın küçük yazılan şeklidir. Kalem kalınlığı nesih kadardır.

 

Tevkî

Sülüsten biraz daha küçük boyda yazılır. Kalem kalınlığı sülüse yakındır.

 

Rikaa'

Kalem kalınlığı değişebilir, belli bir sınırı yoktur. Gayet sür'atle yazıldığından harfler bitişiktir. Kur'ân-ı Kerim'lerin son sayfalarındaki dua kısımları, icâzet metinleri genelde bu yazıyla yazılır.

 

Gubârî, Dîvânî, Rika', Siyâkât yazılarını, diğer yazı çeşitlerine örnek olarak verebilmekle birlikte, kaynaklarda belirtildiğine göre bine yakın yazı çeşidi kaydedilmiştir. Bu da İslâm'da yazıya verilen ehemmiyetin, sarf olunan gayretin kısa bir bilançosu gibidir. Bazı yazılar resmî yazışmalarda kullanılırken, bazıları günlük hayatta, bazı yazılar mushaf yazmak için kullanılırken, bazıları sanat alanında kullanılmıştır.

 

 

Aç